Zekat farz mıdır? Zekat vermek önemli midir? Zekat kime farz? Zekatı kim verir? Zekatı vermeyen kişilerin durumu nedir? Zekatı inkar eden kişilerin durumu nedir?
İslam’ın beş temel şartından biri de zekattır. Zekat, Kur’an-ı Kerimde yirmi yedi yerde namazla beraber emrolunmuştur. Bu demektir ki dinimiz madde ile manayı birleştirmektedir. Namazla Allah’a ibadet etme düsturunu koyarken zekâtla da cemiyete hizmet etme kaidesini koymuştur.
İslamda Zekat Vermenin Önemi
Dinimizde emrolunan zekat diğer beşeri sistemlerde görülen tahakkuku ve toplanması kanun mevzuu yapılmış donuk bir vergi sistemi değildir. Aksine Zekat, Allah tarafından emredilmiş bir vazife, bir ibadettir.
“Onların malında ihtiyacını arzeden ve arzedemeyen yoksullar için bir hak vardır.” (Zariyat Sûresi, ayet : 19) ayetine göre;
zekât zenginin malında fakirin hakkıdır. Bu hak çıkarılmak zorundadır. Zekatı verilmeyerek içinde fakirin hakkı kalan mal, o maldan yiyenleri manen zehirleyen bir şeydir. Bilhassa yetişecek nesillerin böyle bir mal ile beslenmeleri ve yetişmeleri cemiyet için bir afettir. Cenabı Hak zekâtın farziyetini bildirdiği ayetlerden birisinde:
” Mü’minlerin mallarından, kendilerini temizleyen, mallarına bereket veren zekâtı al.” (Tevbe Suresi, ayet : 103) buyurmaktadır.
Cemiyetlerde anarşi umumiyetle ahlâksızlıktan ve ekonomik dengesizlikten doğar. Fakirinin elinden tutmayan zenginlerin bulunduğu cemiyetlerde anarşiyi körükleyen şer güçler rahatça karıştıracak bir ortam bulurlar. Bunun tek çaresi zekattır. O sayede zengin ve fakir arasında sevgi ve dayanışma başlar. Rasûlü Ekrem (S.A.V.) Efendimizin:
“Zekat vererek mallarınızı kale içine alınız.” (Feyz’ül-Kadir) buyurması bunun en güzel örneğidir.
“Mallarını Allah yolunda harcayanların hali, yedi başak ve her başakta yüz dane bulunan bir tek tohumun hali gibidir. Allah her kime dilerse, ona kat kat verir.“ (Bakara Suresi, ayet : 261) ayeti kerimesinden de anlıyoruz ki ,
Allah yolunda mallarının zekatını verenlerin malları bereketlenir. Bereketlenen maldan verilecek zekâtta artacaktır. Bu tüketici kesim olan fakir tabakanın satın alma gücünün artması demektir. Bu da cemiyetteki üretim sahalarının genişlemesini, işsizliğin azalmasını, zengin, fakir arasındaki ictimai dayanışmanın sağlam temellere oturmasını sağlayacaktır.
Zekatını veren mü’minde cimrilik, bencillik, aşırı ihtiras, mala düşkünlük, katı kalplilik gibi kötü huylar barınamaz. Varlığını cömertlik, şefkat ve merhamet duyguları kaplar.
Zekatını vermeyen kişilere ağır tehditler vardır. İşte bir kaçı :
” Bir de altını ve gümüşü biriktirerek saklayıp onları Allah yolunda harcamayan kimseleri acıklı bir azab ile müjdele. Kıyamette o biriktirilen altın ve gümüşlerin üzerleri Cehennem ateşinde kızdırılacakta bu mal toplayanların alınları, yanları ve sırtları bunlarla dağlanacak ve onlara şöyle denecek: İşte bu, nefisleriniz için kasalara tıkıp sakladıklarınız. Artık topladıklarınızın acısını tadın bakalım.” (Tevbe Suresi, ayet : 34-35)
Zekâtını vermeyen fertlerden meydana gelen toplumlar batmıştır. Karunlaşan nefisler batmaya mahkumdur. Rasulü Ekrem Efendimiz şöyle buyurur :
“Zekât ve nafaka gibi vazifelerinizi yapmaktan kaçınmayınız, Bu vazifelerden kaçınmak sizden önceki cemiyetleri helak etmiş, onları kan dökmeye, haram olan can ve mal dokunulmazlığını helal görmeye sevketmiştir.” (Riyaz’üs Salihin; 1/584)
«Her kim namazını kılar da zekatını vermezse onun için namazda yoktur.» (Kitab’ül-Emval, Sh : 496)
İmam Muhammed’de şöyle der :
“Zekatını vermeyenin şahitliği kabul edilmez. Zekat muhkem bir farzdır. Terki affedilmez, inkar eden kafir olur.”
Zekatı Kimler Verir? Zekat Kimlere Farzdır?
Zekât aşağıdaki şartları taşıyan kadın ve erkek müslüman üzerine farzıdır. Bu şartların beşi mal sahibinde, üçü de malda olur.
1 — Müslüman olmak. Gayri müslime zekât farz değildir.
2 — Akıllı olmak. Bunamış kişilere ve delilere farz değildir.
3 — Baliğ olmak. Çocuklara farz değildir. Hz. Ali “Namaz üzerine farz oluncaya kadar zekatta farz olmaz.” demiştir.
4 — Hür olmak. Köleler hiç bir şeye malik olmadıkları için üzerlerine zekât farz değildir.
5 — Kul borcu bulunmamak. Bu borç eski, yeni, şahsi, resmi veya kefalet suretiyle olsa da aynıdır. Ancak borcunu verdikten sonra artan miktar nisaba ulaşırsa, o miktardan zekât verir.
6 — Asli ihtiyaçlarından fazla nisab* miktarı malı olmak.
Asli ihtiyaçlar : Oturduğu evi, dükkanı, yiyecek ve giyeceklerini temin etmek zorunda olduğu kişilerin bir senelik yiyeceği, bineği, yazlık ve kışlık elbisesi, ticaret için olmayan kitapları, silahı, evinin döşemesi, sanatı için gerekli aletler. Bunlardan artanları nisab miktarına ulaşırsa ondan zekât verilir.
*Nisab Nedir?
Nisab ise, Şeriatimizin zekât için kabul ettiği ölçüdür. Altının nisabı 20 miskal (96 gr.), gümüşün nisabı 200 dirhem (640 gr.), koyun ve keçinin 40 adet, sığır ve mandanın 30 adet, devenin ise 5 adettir.
7 — Mal artmaya ve büyümeye kabiliyetli olmalıdır. Onun için akarın kendisine değil gelirine zekât düşer. Ticaret mallarına da bunun için zekât düşer.
8 — Üzerinden bir yıl geçmiş olmalıdır.
Zekatı malın cinsinden verebildiği gibi, paraya çevirerek de verebilir. Altına çevirip vermek gerekir diye bir mecburiyet yoktur. İnci, yakut, elmas, zümrüt gibi kıymetli taşlara zekat gerekmez.
Kaynak : İslam Dini Ve İlmihali – İsmail Kaya
Rızıkta Eşit Paylaşım İçin Ne Yapmak Gerekir
Rızkı Veren O’dur – Hesapsız Rızık Kimedir?
İnfak’ın Önemi Ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Sadaka İle İlgili Hadisler: Sadakanın Önemi Ve Çeşitleri
Yayınlanma tarihi: 9 Ağu 2019-güncellenme tarihi 01-10-2021
Allah razı olsun kardeşim.
@ferit olgun
cümlemizden