Sumak Nedir? Süper Baharat Sumağın Faydaları Nelerdir?

Sumak, et yemekleri ve salata, dipsos, marine, sebze yemekleri gibi pek çok gıda hazırlığında kullanılan popüler bir Akdeniz ve Orta Doğu baharatıdır. Sumak Akdeniz ve Orta Doğu’nun et yemeklerine, sebze yemeklerine, salatalara harika bir limon aroması katmakla kalmaz. Sumak bol miktarda antioksidan özelliklere sahip olduğu için süper baharat grubundadır.Hatta Yaban mersininden, 66 kat daha fazla antioksidan içerir. Sumak bitkisinin (yaprak, meyve, kök), kısımları ortaçağ tıbbında çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır.

Sumak nedir?

Sumak, sumak bitkisi’nin (Rhus coriaria L.) tohumlarıdır. Sumak bitkisi, Kaju ve mango ( Anacardiaceae ) ile aynı ailedeki çiçekli bir bitkidir. Sumak bitkisinin meyveleri tek tek toplanır, kurutulur ve öğütüldükten sonra sofralarda yine bitkinin ismi ile Sumak adı ile yerini alır. Bu parlak kırmızı renkli meyve kuruduktan ve öğütüldükten sonra mor/pembe renge döner.

Rhus coriaria en yaygın olan sumak türüdür. Sicilya, Batı Asya, Arabistan ile Orta Asya bölgelerinde yabani olarak yetişir. Dünyada yaklaşık 150 sumak türü vardır. ABD’ye özgü 14, Türkiye’de ise 2 türü (derici sumağı (rhus coriaria) ve boyacı sumağı (rhus cotnus) yaygındır. Genellikle öğütülmüş mor/ pembemsi toz, tuzla karıştırılarak satılır. Sumak’dan ayrıca sumak ekşisi yapılır. Sumak ekşisi aynı nar ekşisi gibi salata ve yemeklerde kullanılır.

Tarihsel olarak sumak :

Yemeklerin lezzetini ve rengini arttırmak için binlerce yıldır kullanılmıştır. Ayrıca tıbbi olarak anne sütünü arttırmak, boğaz ağrılarını yatıştırmak ve gastrointestinal sorunları gidermek için sumak çayı içilmiştir. Türkiye ve orta doğu’da çok popüler bir baharattır. Türkiye’de genellikle et ve balık yemeklerinin yanında soğan ile birlikte tüketilirken, salatalarada lezzet katar. Ayrıca ekşilik vermesi sebebi ile dolmalarda ve ekşi olması gereken yemeklere katılır.

Orta doğu’da ise; zater el-halebi (زعتر الحلبي ) isimli baharat karışımın ana malzemesidir. Zater el-halebi ( زعتر الحلبي ) baharat karışımın içeriğinde sumak, mercanköşk, susam, kekik, tuz isteğe bağlı biber eklenmesi ile elde edilen özel bir baharattır.

Sumağın içeriği:

Sumak baharatı düşük kalorilidir. Ancak C vitamini bakımından zengindir ve hastalıklarla savaşmak ve genel sağlığı iyileştirmek için önemli antioksidanlar içerir. Özellikle sumak, polifenoller ve gallik asit, metil gallat, kaempferol ve kersetin gibi flavonoidleri bol miktarda içerir. Ayrıca, antioksidan görevi gören ve hatta antikanser özelliklerine de sahip olabilen tanenler içerir. Potasyum, kalsiyum, magnezyum ve fosfor gibi minerallerle doludur.

Sumağın faydaları:

1- Sumak, sağlıklı hücrelere zarar veren kötü hücrelere karşı savaşan güçlü antioksidanlara sahiptir. Hem antibakteriyel hem de antimikrobiyal özelliklere sahiptir.

2- Kalp hastalıklarını azaltmaya yardımcı olur.

3- Kan şekeri seviyesini korur, düzenler.

4- Felç riskini azaltır.

5- Tansiyonu düşürebilir. Orta Doğu’nun alternatif tıbbında, yüksek tansiyon için özellikle sumak, kaynatma şeklinde kullanır.

6- Kansere karşı mücadelede yardımcı olabilir.

7- Kötü Kolesterolü (LDL) düşürür. Araştırmalar, sumağın kolesterolü düşürerek kalp fonksiyonlarını desteklediğini, bunun da kalp hastalığı riskini azalttığını göstermiştir.

8- Yaşlanma belirtilerini azaltır.

9- Enflamasyon, çoğu hastalığın nedeni olarak düşünülür ve Sumak, soğuk algınlığı ve Grip ile savaşmaya yardımcı olan bir antienflamatuar etkilere sahiptir.

10-Boğaz ağrısına karşı etkilidir. Sumak suyu ile gargara yapıldığında boğaz ağrısını geçirebilir.

11- Orta çağlardan beri sumağın mikrop öldürücü özelliğinden yararlanılır. Sumak’ın doğal olarak oluşan antimikrobiyal bileşikleri olduğu bilinmektedir. Salmonella bakterileri de dahil olmak üzere sumak mikroplar ile savaşır.

12- Hırıltı ve öksürüğe neden olan bir akciğer enfeksiyonu olan Aspergillozun tedavisine yardımcıdır.

13- Kemik kayıplarını azaltabilir. Osteoporoz’u önleyebilir.

14- Eklem hastalıklarının tedavisine yardımcı olur.

15- Kas Ağrısını azaltır, sumak suyu sağlıklı yetişkinlerde aerobik egzersiz sırasında kas ağrısının azaltılmasına yardımcı olur.

16- Artrite karşı etkilidir.

17- İshali keser.

18- Kanamayı durdurur.

19- Astım tedavisine yardımcı olur.

20- Tüberküloz ile mücadele eder.

21- İdrar söktürücüdür. İdrar yolu enfeksiyonlarına karşı yararlı olabilir. Mesane iltihabı ve ağrılı idrara çıkma tedavisinde kullanılır.

22- Sumak, idrar yoluyla toksinlerin vücuttan atılmasına yardımcı olur.

23- Cilt döküntülerini tedavi etmeye yardımcı olur.

24- Sumak, cilt iltihabı ve rahatsızlıklarının tedavisinde yardımcı olan, anti-mikrobiyal ve mantar önleyicidir.

25- Kadın hastalıklarının tedavisi için kullanılır ve menstrüel kramplara karşı etkilidir.

26- Anne sütü üretimini artırabilir.

27- Sindirim sorunlarını tedavi edebilir. Orta Doğu’da, mide rahatsızlığını gidermek için ekşi sumak suyu yaygın olarak kullanılan bir seçenektir.

28- Obezite tedavisinde etkilidir.

29- Ülser tedavisine yardımcı olur.

30- Sumağın yaprakları dizanteri, hemoptizi( kan tükürme) ve konjonktivit ( göz alerjisi) tedavisinde kullanılır.

Sumağın sağlığa yararlarının tam olarak anlaşılması için araştırmalar devam etmektedir.

Sumak çayı nasıl yapılır?

Sumak Çayı, sumak meyvelerinden yapılan mevsimsel bitkisel çaydır. Gece boyunca sıcak suya batırılmış taze toplanmış sumak meyveleri sabah süzülür ve pembe renkli bitkisel çay elde edilir.

Sumağın yan etkileri:

1- Sumak baharat tüketiminin olumsuz yan etkileri çok nadirdir ancak elbette yan etkisi olabilir..

2- Sumak kaju ve mango ile aynı bitki familyasına aittir, bu nedenle , bu bileşenlerden herhangi birine karşı bir gıda alerjiniz varsa sumak suyu, çayı içmeden/yemeden önce doktorunuza danışmalısınız.

3- Sumak yedikten sonra kaşıntı, şişlik veya kurdeşen gibi olumsuz belirtiler yaşarsanız, yemeği bırakın ve bir sağlık uzmanıyla görüşün.

4- Kan şekeri veya kolesterol seviyesini düşürmek için herhangi bir tedavi alıyorsanız, sumağı ölçülü tüketin veya doktorunuzla görüşün. Çünkü Sumak baharatının kan şekerini ve kolesterolü düşürdüğü  için aldığınız tedavi ile farklı sonuçlar ortaya çıkabilir. Değerlerin aşırı düşmesine sebep olabilir.

5- İstenmeyen kilo kaybı yaşayabilirsiniz. Birçoğumuz bunun aslında bir avantaj olabilir, kilosu zayıf olan veya normal vücut ağırlığını korumada sorun yaşayan kişiler günlük olarak sumak yemekten kaçınmalıdırlar.

6- Hamilelikte güvenli kalmak adına sumak tüketiminin aşırı kullanımına yada günlük olarak tedavi amaçlı kullanımını durdurun.

Zehirli Sumaktan kaçının:

Sumağın  zehirli türleri vardır. Sumak toplarken bilinçli olmayan kişiler bu sumak türüne dikkat etmelidirler. T. radicans Allerjenik’dir temastan kaçınılması gereklidir.

Japanese Laquer ağacı, Toxicodendron vernicifluum zehirli sumak grubuna aittir.

Sumağın diğer kullanım alanları:

Tohumlardan çıkarılan yağ yardımı ile mum yapılır.

Yapraklar ve ağaç kabuğu tannik asit içeriği ile eskiden deri tabaklamada kullanılmıştır.

Bazı sumak türleri (Aristolochia odoratissima, Cissus assamica, Echinacea angustifolia ve Parkia biglobosa) yılan ısırıklarında kullanılmıştır. Bu türler, cilt üzerinde uygulandığında toksinleri giderecek çok faydalı kimyasallara sahiptir.

Sizin için Seçtiğimiz diğer baharatların faydalarını linklere tıklayarak okuyabilirsiniz:

Susamın Faydaları Nelerdir? Susam’ın Önemi ve Besin Değeri

Kakule Nedir? Kakule Nasıl Kullanır? Kakule’nin Faydaları

Çemen Tozu Nedir Ve Nerelerde Kullanılır

Keten Tohumu Faydaları – Keten Tohumu Nasıl Tüketilmeli?

Nigella Sativa- Siyah Tohum: Çörek Otunun Faydaları

Şifa Kaynağı Kişniş Ve Kişniş Tohumunun Faydaları

Siyah Mücevher Kara Halile – Helile Bitkisinin Faydaları

Yayınlanma tarihi: 30 Eki 2019 -editlenme tarihi 28-03-2020