Mazlum Zalime Hak Ettiği Kötü Sözü Söyleyebilir

Bismillâhirrahmânirrahîm

148- Allah kötü sözün açıkça söylenmesini sevmez; ancak haksızlığa uğrayan başka. Allah her şeyi işitici ve bilicidir.
Nisa Suresi – 148

 Nisa Suresi 148. Ayetin Tefsiri:

“Allah zulme uğrayanlar dışında hiç kimsenin açıkça kötü söz söylemesini sevmez.“

Böyle bir durumda -hukuk terminolojisinde sövme ve iftira kapsamına girmekle beraber- kötülükle vasfetme, zulümden intikam almak, düşmanı savmak, bizzat kişinin uğradığı kötülüğe karşılık vermek içindir. Ayrıca toplumun mazluma yardım etmesini, zalimi zulmetmekten alıkoymasını sağlamak içindir. Böyle olunca zalim yaptığının sonucundan çekinir, bir daha yapma konusunda tereddüt geçirir. O zaman da kötülüğü açıklayacak kaynak sınırlıdır. Zulme uğrayan kişi sebebi de sınırlandırmıştır. O da mazlumun nitelendirdiği belli bir zulümdür. Kendisinden zulüm kaynaklanan kişiye karşı bizzat söylenebilir. O zaman bu açıklama sonucu gerçekleşen iyilik, kötülüğü karşılamış olur. Sırf teşhir etmek değil de adalet ve hakkaniyetin gerçekleşmesi hedeflenmiş olur böyle bir durumda.

Dillerin kötü söz söylemesine ilişkin yasağın tek istinası: haksızlığa uğrayan hakkında:

Kuşkusuz İslâm -zulmetmedikleri sürece- insanların namına ve şanına saygı gösterir. Ancak zulmettikleri zaman bu saygıyı hakketmezler. Ancak o zaman zulme uğrayana, zulmedenin kötülüğünü açıklama izni verir. Dillerin kötü söz söylemesine ilişkin yasağın tek istisnası budur.

Böylece İslâm’ın, zulme imkan tanımayan adaleti koruması için ferd ya da toplumun utanma duygusunun yırtılmasına izin vermeyen ahlakî koruması birbirine uygun düşmektedir.

Bu açıklamanın ardında Kur’an’ın akışında şu değerlendirme yer almaktadır:

“Hiç kuşkusuz Allah her şeyi işiten ve görendir.”

Amaç, bu işi başlangıçta Allah’ın sevgi ve hoşnutsuzluğuna bağladıktan sonra, sonuçta da Allah’a bağlamaktır. Allah hiç kimsenin açıkça kötü söz söylemesini sevmez. Maksad; insan kalbinin, niyet ve sebeplerin, söz ve ithamların değerlendirilmesinin, söylenen her şeyi işiten ve bunların ötesinde göğüslerin gizlediklerini bilen yüce Allah’a ait olduğunu bilmesidir.

Kur’an’ın akışı, kötülüğü açıklamayı yasaklamakla pasif bir pozisyonda durmuyor aksine, genel ve aktif bir iyiliğe yöneltiyor insanı. Kötülüğü affetmeye sevk ediyor kişiyi. İnsanı tutup hesaba çekebildiği halde, insanları bağışlayan yüce Allah’ın bu sıfatını öne çıkarmasının amacı, ellerinden geldiği ve ‘ yapabildikleri kadarıyle müminlerin Allah’ın ahlâkı ile ahlâklanmalarını sağlamaktır.

Fizilal’il Kur’an

İyilik Mertebesine Kimler Ulaşır?

Yayınlanma tarihi: 30 Haz 2019, düzenlenme tarihi 06-03-2020